Ölüm halinde emekli maaşının ne kadar düşeceği kişilerin alacakları maaş oranında değişimler göstermektedir. Eşi vefat eden kişilere eşlerinin almış olduğu maaşın %75’i verilmektedir. Doğrusu averaj 2.000 TL maaş alan bir kişinin vefat etmesi durumunda eşi 750 TL ölüm aylığı alacaktır. Fakat bu durum hepimiz için geçerliliğini korumamaktadır. Zira bu mevzuda bilinmesi ihtiyaç duyulan mühim bir husus bulunmaktadır. Bu husus da kişilerin etken olarak emek harcamaması durumudur. Vefat eden kişilerin eşi etken olarak çalışıyor olması durumunda bu kişiler bahsi geçen maaştan faydalanamamaktadır. Ölüm halinde emekli maaşı almaya hak kazanan kişilerin sayısına ve vefat eden kişiye yakınlık derecesine nazaran alınan maaşlar da değişimler göstermektedir.
Ölüm Maaşından Kimler Faydalanabilir?
Ölüm aylığından yararlanma hakkı olan kişiler; vefat eden kişinin eşi, anası babası ve yetim kalan çocuklarıdır. Fakat vefat eden kişinin ölüm maaşını akrabalarına bırakabilmesi için bazı koşullar bulunmaktadır. Bu koşulların maaştan yararlanmak isteyen kişiler tarafınca sağlanması beklenmektedir. Ek olarak verilen ölüm maaşının miktarı da kaç kişinin bu maaştan hak talep ettiğine ve bu kişilerin vefat eden kişiye yakınlık derecesine nazaran değişim göstermektedir.
Ölüm Aylığından Yararlanma Oranları Nasıldır?
Ölüm halinde alınan emekli maaşının miktarı vefat eden kişiyle olan yakınlığıa ve kaç kişinin maaş üstünde hak talep ettiğine nazaran değişimler göstermektedir. Vefat eden kişinin akrabaları içinde yalnızca vefat eden kişinin eşi, evlatları, anası ve babası faydalanabilmektedir.
Bu durumda bahsi geçen bu kişilerin hak talep edebileceği ölüm aylığı oranları aşağıdaki gibidir:
- Yasal olarak vefat eden şahıs ile evli halde bulunan eşe bağlanan aylık oranı evlatların maaş üstünde hak talep edip etmediğine nazaran değişmektedir. Eğer vefat eden kişinin maaşından yalnızca eş faydalanıyorsa vefat eden kişinin maaşının %75’inden faydalanabilmektedir. Fakat bu maaştan vefat eden kişinin eşi haricinde birisi daha faydalanmaktaysa dul eşin alabileceği maaş oranı %50 olacaktır. Eğer vefat eden kişinin üstünden alınan ölüm aylığından bir tek dul eş ve bir yetim çocuk faydalanıyorsa eşe %60 oranında maaş verilmektedir.
- Vefat eden kişinin adam ya dakız çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için bahsi geçen adam ve kız evlatlarının bazı şartları elde etmiş olmaları beklenmektedir. Eğer ölüm maaşındaki tek gerçek sahibi olan şahıs yetim kalmış çocuk ise bu çocuk vefat eden kişinin maaşının %50’sini alabilmektedir. Eğer vefat eden kişinin eşi bu maaştan faydalanıyorsa ve buna ek olarak tek bir yetim çocuk bu maaşta hak sahibiyse çocuğa vefat eden kişinin maaşından düşen hisse %30’dur. Sadece birden fazla çocuk ölüm vefat eden kişinin üstünden ölüm aylığı talebi oluşturmuşsa, bu durumda verilecek maaş oranı %25 olmaktadır.
- 65 yaş üstü çalışmayan anneye ve babaya ise vefat eden kişinin maaşından %25’lik bir hisse sağlanmaktadır.
Ölüm Aylığından Yaralanma Şartları Nedir?
Vefat eden kişinin üstünden alınacak ölüm maaşından yararlanmak için vefat eden kişinin bazı koşulların sağlanması gerekmektedir. Bu koşullar sağlandığı takdirde ölüm halinde emekli maaşından yararlanmak mümkündür.
Bahsi geçen şartlar aşağıdaki gibidir:
- Bağ-Kur’a bağlı emeklinin 2008 yılından sonrasında ölmesi durumunda minimum 1800 gün prim ödemiş olması gerekmektedir.
- Bağ-Kur’a bağlı emeklinin 2008 yılından ilkin ölmesi durumunda ise minimum 1080 gün prim ödemiş olması gerekmektedir.
- SSK’ya bağlı olarak hizmet veren bir kişinin 5 yıl sigortalı olarak emek harcaması ve minimum 900 gün prim ödemiş olması gerekmektedir.
- Vefat eden kişinin üstünden ölüm aylığı alınabilmesi için vefat eden kişinin genel sıhhat sigortası primi dâhil, ödenmemiş hiçbir prim borcu olmamalıdır.
Hak Sahiplerinin Ölüm Aylığından Yaralanma Şartları Nedir?
Vefat eden kişinin üstünden ölüm aylığı almak için yakınlarının sağlaması ihtiyaç duyulan koşullar bulunmaktadır. Vefat eden şahıs üstünden ölüm aylığı almak isteyen gerçek sahibi aile üyelerinin karşılaması ihtiyaç duyulan şartlar ise aşağıdaki gibidir:
- Vefat eden kişinin eşine ölüm aylığı bağlanması için bahsi geçen kişilerin resmî olarak evli olmaları gerekmektedir.
- Vefat eden kişinni evlatlarının bahsi geçen ölüm aylığından faydalanabilmesi için evlatların ya da çocuğun cinsiyeti, yaşı, tahsil durumu, uygar hali ve malul olup olmadığı şeklinde durumlar belirleyici hususlardır.
- Adam çocuklar yüksek tahsil gördüyse ya da görüyorsa 25 yaşına kadar, ortaöğrenim gördüyse ya da görüyorsa 20 yaşına kadar, hiçbir eğitim almamışsa 18 yaşına kadar vefat eden şahıs üstünden ölüm aylığı alabilir.
- Kız evlatlarının vefat eden şahıs üstünden ölüm aylığı alabilmesi için evli olmamaları gerekmektedir.
- Kız evlatların kendi sigortalıkları sebebiyle herhangi bir halde aylık bağlanmamış olması gerekmektedir. Aksi durumda vefat eden şahıs üstünden ölüm aylığı alamayacaklardır.
- Emek verme gücünün %60’ından fazlasını kaybeden çocuklar ise cinsiyete, yaşa ya da eğitim durumuna bakılmaksızın vefat eden yakını üstünden ölüm aylığı alma hakkına haizdir.
- Vefat eden kişinin anası ve babası için vefat eden evlatları üstünden ölüm aylığı almalarındaki en temel husus annenin ve babanın 65 yaşını aşmış olmasıdır. Ek olarak vefat eden kişinin anne ve babasının gelirlerinin asgari ücretten azca olması şartı bulunmaktadır. Anne ve baba bu şartları karşıladığı takdirde vefat eden evlatları üstünden alınacak aylıktan, kalan hisseye bakılmaksızın, %25 oranında hisse alabilirler.
Ölüm Aylığı Başvurusu Iyi mi Olur?
Vefat eden şahıs üstünden ölüm aylığı almak için başvurmanın birkaç yolu bulunmaktadır. 4A (Toplumsal Sigortalar Kurumu) kapsamında yer edinen şahıs üstünden ve 4B (Bağ-Kur) kapsamında yer edinen şahıs üstünden ölüm aylığı almak için ilk yol lüzumlu belgelerle beraber Toplumsal Güvenlik İl Müdürlüklerine müracaat etmektir. Emekli Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Hizmet Akdiyle Çalışan Emeklilik Daire Başkanlığı üstünden lüzumlu evraklarla müracaat yapmak da mümkündür. Ek olarak e-Devlet kapısı üstünden ölüm aylığı müracaat da yapılabilmektedir.
Ölüm Aylığı Müracaat Belgeleri Nedir?
Vefat eden şahıs üstünden ölüm aylığı almak için meydana getirilen başvurularda ilgili makamlar tarafınca talep edilen evraklar aşağıdaki gibidir:
- Tahsis talep ve beyan taahhüt belgesi,
- Malullük durumu olan çocuklar için tam teşekküllü devlet hastanelerinden alınan sıhhat raporu,
- Hak sahiplerinin vasi atama etmesi durumunda vasi ilamı,
- Tahsil gören öğrencilerin talebe belgesi almalarına gerek kalmamıştır zira MEB ve YÖK ile meydana getirilen antak kalma akabinde meydana getirilen başvurularda eğitim durumunuz kurum tarafınca görüntülenebilmektedir.
Ölen Emeklinin Maaşı Geri İade Edilir Mi?
Vefat eden emeklinin maaş iadesi duruma nazaran bağlı olarak sağlanabilmektedir. Bu iade için önemli olan husus kişinin hangi tarihte vefat ettiğidir. 27’sinde aylık alan bir emeklinin 28’inde vefat etmesi durumunda o aylık maaş çekilerek kullanılabilir. Fakat şahıs 27’sinde maaş alması durumunda 26’sında vefat ettiyse ve emekli aylığı hesaptan çekildiyse Toplumsal Güvenlik Kurumu, çekilen maaşın iadesini talep edebilir.
Ölüm Aylığı Hangi Durumlarda Kesilir?
Vefat eden kişinin üstünden alınan ölüm aylığı bazı durumlarda kesilmektedir. Vefat eden bir yakınının ölümü halinde emekli maaşını alan şahıs için aşağıdaki şeklinde durumlarda ölüm aylığında kesintiler olmaktadır:
- Vefat eden kişinin eşinin tekrardan evlenmesi,
- Yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışılmaya başlanması,
- Adam evlatlarının belirtilen yaşları aşması,
- Kız evlatların evlenmiş olması,
- Annenin ve babanın aylık gelire bağlanması,
- Anne ve babanın asgari ücretin üstünde bir gelire haiz olması.
Ölen Kişinin Emekli Maaşı Yakınlarına Ne Vakit Bağlanır?
Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) bünyesinde herhangi bir sigorta türünde sigortalılığı devam ederken vefat eden kişilerin yakınları için maaş bağlanmaktadır. Eşi ve evlatları için bağlanan bu maaşın alınması için birçok değişik koşulun yerine getirilmesi gerekir. Eşi ve evlatları için ölüm aylığından yararlanma şartlarının taşınması ile lüzumlu başvurunun yapılmasının derhal arkasından takip eden sonraki ay için ilgili hesaplara ölüm aylığı bağlanır.
Ölüm aylığı ek olarak MERNİS’in devreye girmesinin arkasından sistemden kaynaklı yaşanmış olan aksaklıklar ölüm bildiriminin gecikmesine niçin olabilir. Bu yüzden geç bildirime bağlı olarak ölüm aylığının çekiminde de aksamalar ve problemler yaşanabilir.