Yeni tip koronavirüs salgını tüm dünyayı tesiri altına almış olduğu şeklinde bilhassa iktisat yaşamında da mühim gelişmelerin yaşanmasına niçin oldu. Pandemi süreci kapsamında emek verme yaşamında çalışan ve işverenlerin hak kayıplarını en aza indirgemek için yasal düzenlemeler bu kapsamda yapılmış oldu. Parasız izin döneminde ise SGK’ya bildirilen prim gün sayılarının iyi mi olduğu en oldukca dört gözle beklenen konuların başlangıcında geliyor.
Parasız İzinde SGK Hizmet Borçlanması Söz Mevzusu mu?
Sigortalı olarak çalışanlar için kısa emek verme ödeneği ve salgın ücret desteği mevzularında düzenlemeler yapılmasına karşılık, bilhassa pek oldukca sigortalı çalışan bu devrin emeklilik süreçlerine iyi mi yansıyacağını bilmemektedir. Parasız izin döneminde sigortalı çalışanlar için SGK’ya bildirilmesi ihtiyaç duyulan prim ödeme gün sayıları ve emeklilik için mecburi olan öteki uzun vadeli sigorta kollarının primleri yatırılmamaktadır. Bu durumda pandemi kapsamında parasız izin ya da yarım emek verme kapsamında olanların emeklilik süreçlerinin nasıl biteceği da merak edilmektedir.
Halihazırdaki çıkarılan yasalara bakılırsa kısa emek verme ödeneğinde iyileştirmeler söz mevzusu olmuştur; bu kapsamda kısa emek verme ödeneği kapsamında 120 gün kuralı 60 güne, 600 gün kuralı da 450 güne indirilmiş ve kısa emek verme ödeneğine hakkı olmayan sigorta kapsamında olanların da pandemi ücret desteğinden yararlanarak iş hallerinin korunması amaçlanmıştır.
Hem kısa emek verme ödeneği hem de pandemi ücret desteği alan kimseler işverenlerinin belirledikleri günlerin ya da sürelerinin haricinde çalışamadıkları için alacakları ödenek ve destek süreleri süresince da haklarında uzun vadeli sigorta kolları primleri yatırılamamaktadır. Haliyle bu durumda sigortalıların ay içindeki prim ödeme gün sayıları da 30 günden azca görünmektedir.
5510 sayılı yasa kapsamında çalışanların hizmet borçlanması yapabilecekleri süreler salgın döneminden önceki düzgüsel emek verme hayatlarındaki süreler ile sınırı olan tutulmaktadır. Toplumsal Güvenlik Kurumu hizmet borçlanması olarak dahil edilecek süreler içinde pandemi süresi süresince kısa emek verme ödeneğinin alınması ya da pandemi döneminde kullanılan parasız izin gün süreleri borçlanma olarak tanınmamaktadır.
Başka bir deyişle pandemi süresi süresince kullanılmış olan parasız izin ya da kısa emek verme ödenekleri çalışanların sigortalarının yatmadığını göstermekte ve daha sonraya borçlanma sağlamadığı için de emeklilik dönemlerinin uzamasına niçin olacaktır.
Pandemi Süreci Hizmet Borçlanmasına Dahil Edilecek mi?
Pandemi sürecinin hizmet borçlanmasına dahil edilmesi ile ilgili halihazırda bir tasarı ya da emek verme bulunmuyor. Şimdilik sigortalıların borçlanma yapabilecekleri süreler; yurt dışı borçlanması, doğum borçlanması ve askerlik borçlanması olarak biliniyor.
Yurt dışı borçlanması, kişilerin yurtdışında yaşadıkları – çalışmış oldukları süreleri Türkiye’deki kurumlar tarafınca geçerlilik kabul ederek ödemelerine olanak tanıyor. Böylece yurtdışında belirli bir süre çalışıldığında bu süreler toplu ödeme ile beraber kapanabiliyor. Aynı şekilde doğum icra eden hanımefendilerin da doğum süreleri için tanımlanan süreç kapsamında emeklilik yaşlarından ilgili süreler düşülüyor. Askerlik kapsamında olanlar için de gene askerde geçirdikleri süre süresince (bedelliler hariç) askerlik borçlanması yapılabiliyor.
Bunun yanında kanunda son meydana getirilen değişikliklerde doktora ya da uzmanlık tahsil süreleri, sigortalı olmadan meydana getirilen avukatlık stajı, sigortalı olunduğu halde tutukluluk ya da gözaltında geçen süreler için de borçlanma imkânı getirilmiştir.
Pandemi yüzünden pek oldukca çalışan etkilenmesinden dolayı bu noktanın hizmet borçlanmasına dahil edilmemesi halinde çalışanların tamamı emeklilik süreleri için mağduriyet yaşayacaktır. Hizmet borçlanmasında bulunan maddelerin yanına pandemi sürecindeki yatırılamayan prim tutarlarının da girmesi büyük bir kolaylık ve avantaj sunacaktır.
Ek olarak süreçle ilgili çalışanların dikkat etmesi ihtiyaç duyulan bir öteki mevzuda bu alanda işverenlerin daha düşük prim ödemek için aylık bazda almış olduğu kararlar oluyor. Mesela ay sonuna doğru yeniden çalışmaya başlamış olan çalışanlar için o ayı tamamen bitmiş göstererek, bir dahaki aydan sigorta başlangıcı yapılmasına dikkat edilmelidir.