Son zamanların gündemi en oldukca meşgul eden konularının başlangıcında gelen kıdem tazminatı için bilhassa ödenme süresi oldukça merak ediliyor. Süresinde ödenmeyen kıdem tazminatları için ilgili mevzuat gereğince bazı problemler yaşanabilmektedir.
Kıdem Tazminatı Ne Vakit Ödeniyor?
Kıdem tazminatının ödenmesi temel olarak hizmet sözleşmesinin sona erdiği tarihte ödenmesi gerekiyor. Fakat kıdem tazminatının ödenmesinde bazı sebeplerden dolayı zamanında ödenmesi yapılmamakta ya da ödenmemektedir. 1475 sayılı İş Kanunu kapsamında ve 2869 sayılı kanun kapsamında meydana getirilen değişiklikte ise kıdem tazminatının ödenmesinin gecikmesi halinde ise faiz hususi olarak belirlenmektedir.
Bu bakımdan 1475 sayılı yasanın ilgili maddelerinde belirtilen kıdem tazminatının gününde ödenmemesi halinde bankalar tarafınca belirlenen en yüksek faiz oranı uygulanmaktadır. Başka bir deyişle geçen her gün ya da süre için en yüksek faiz oranları üstünden kıdem tazminatı tutarı belirlenmektedir. Kıdem tazminatına uygulanacak faizi düzenleyen ilgili hükümlerde hususi banka ve kamu bankası ayrımı da yapılmamaktadır. Bu yüzden yasada uygulanan en yüksek faiz ibaresi yer almış olduğu için bankalar içinde en yüksek faizi tatbik eden banka temel alınmaktadır. Sadece bankaların ilgili dönemlerde Merkez Bankası’na uygulayacaklarını bildirdikleri faizlerin uygulanmaması halinde de faiz oranları dikkate alınmıyor.
Faiz ile Geri Ödeme
Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi halinde mahkeme tarafınca faizle ödenmesine karar verilmektedir. İşe iade davalarında ise çalışanın süresi içinde başvuruda olmasına karşılık işveren tarafınca işe başlatılmadığı tarih fesih zamanı olarak kabul edilmekte, kıdem tazminatı bakımından da faiz başlangıcın işçinin işe alınmayacağının belirtildiği tarih ya da işe başlama süresinin sonu olarak görülmektedir.
Mahkeme ek olarak suç duyurusu ve öteki işçilik hakları için belirtilen temerrüt tarihinden ya da davanın açılmış olduğu zamanı takiben kanuni faize doğal tutulacaktır. Fakat faiz oranı kıdem tazminatı için sözleşmenin feshedilmesinden itibaren mevduata uygulanacak olan en yüksek faiz olarak da belirlenmektedir.
En Yüksek Faiz Oranının Belirlenmesi
Süresinde ödenmeyen kıdem tazminatı halinde işçinin iş mahkemesine müracaat yaparak dava açması gerekmektedir. İş mahkemesinde hakimin fesih tarihten ya da işçinin vefat tarihinden temel alınarak kıdem tazminatının gecikme süresi hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatının gecikme süresi için mahkeme, mevduatta uygulanmakta olan en yüksek faiz oranı ile beraber ödenmesine karar vermelidir.
Mevduat kapsamında uygulanan en yüksek faizin tespit edilmesinde ise Merkez Bankası ve öteki bankalardan yazılı tebliğde bulunularak faiz oranları öğrenilmektedir. Eğer söz mevzusu gecikme faizinin hesaplanmasında, çalışana adeta kıdem tazminatı anında ödenirse de gene de çalışan bu tutarı o andaki en yüksek faizi veren bankaya yatırmış benzer biçimde almak zorundadır. Kıdem tazminatında uygulanacak faiz başlangıcı için temel alınan tarih iş sözleşmesinin fesih edilmiş olduğu tarih olarak temel alınmaktadır. Bu türden bir hak için hem de temerrüde düşme de söz mevzusu olmamaktadır.
Öteki bir nokta da sandıklardan emeklilik, yaşlılık ya da malullük yada toptan ödeme alınması sebebiyle iş akdini fesheden çalışanların kendilerine aylık bağlanmaları için yaşlılık sigortası açısından da bağlı bulundukları kuruma ya da sandığa müracaat yaptıklarını işverenlere belgelemeleri gerekmektedir. İşverenin kıdem tazminatını ödeme yükümlülüğü fesih tarihinden itibaren geriye gidilmemesi şartıyla bu belgenin işverene verildiği tarihten itibaren başladığı için bu tarihe dikkat edilmesi gerekmektedir. Faiz ödeme yükümlülüğü de söz mevzusu belgenin verildiği tarihten itibaren geçerlilik kazanmaktadır.
Eğer emeklilik sebebiyle çalışan kıdem tazminatı talebinde bulunacaksa bu durumda da SGK’ya başvuruda bulunduğunu ve emekliliğe hak kazandığını belgelemesi gerekmektedir. Bu şartların yerine getirilmemesi halinde kıdem tazminatı hakkı doğmamaktadır.